10 Juf, mogen we weer huiswerk?

Wie

Esther van Eeden (27), leerkracht groep 7/8 op SBO De Fakkel in Nieuw-Vennep.

Project

QR-codes in de klas

Hoe werkt het?

Leerlingen scannen QR-codes die toegang geven tot instructiefilmpjes over allerlei onderwerpen voor diverse vakken.

Doel

De leerlingen meer onderwijs op maat geven en ze nieuwsgierig maken naar de lesstof.

Resultaat

Doordat de leerlingen via de codes zelfstandig en op hun eigen niveau aan de slag kunnen, heeft de leerkracht haar handen vrij om andere kinderen extra aandacht te geven. De leerlingen werken zelfstandiger en sneller: via de codes krijgen ze direct instructie, ze hoeven niet op hun beurt te wachten. Daarnaast nemen ze de leerstof makkelijker tot zich, doordat ze de instructie meerdere malen kunnen bekijken.

Hoe heb je het aangepakt?

“We werken sinds augustus 2014 met iPads. Tijdens een studiedag over het benutten van iPads op school, liet cursusleider Jeroen Rougoor ons de mogelijkheden van QR-codes zien. Die codes heb ik meteen de volgende dag in de klas gebruikt. Ik gaf alle kinderen aan het begin van de ochtend een blad met zo’n code, en vertelde dat ze die thuis mochten scannen. Dan pas konden ze zien wat er ging gebeuren. Dat vonden ze ontzettend spannend: ze hebben er de hele dag over gespeculeerd.

Via het scannen van die code kwamen de leerlingen terecht op de website Wrts. Daar voer je je eigen woordenlijstjes in en dan word je automatisch op verschillende manieren overhoord. Normaal behandelen we elke week een serie woorden, die de leerlingen in een schrift schrijven. Dat is saai. Met de codes mochten ze op de iPad werken, en dat is natuurlijk veel leuker. De volgende dag kwamen ze enthousiast op school: ‘Juf, mogen we weer huiswerk?’ Toen heb ik besloten die QR-codes vaker in te zetten.

In de eerstvolgende schoolvakantie heb ik meteen zeventig QR-codes gemaakt, die allemaal verwijzen naar instructiefilmpjes. Bijvoorbeeld over rekenen: wat is een breuk, of wat is het metriek stelsel? De meeste filmpjes heb ik zelf gemaakt via de website Educreations: de leerlingen krijgen dan een wit bord te zien, waarop ik tekst en afbeeldingen heb geschreven of getekend. Ze horen mij er uitleg bij geven. Het maken van die filmpjes is vrij makkelijk, het wijst zich vanzelf.

Ik gebruik ook filmpjes van YouTube, maar die zijn lang niet altijd geschikt voor mijn leerlingen. Er mogen namelijk niet te veel moeilijke woorden voorkomen, en niet te veel plaatjes, want dat leidt af. En ze mogen niet te lang duren, want mijn leerlingen hebben een kortere spanningsboog. Een filmpje duurt zo’n vijf tot zeven minuten. En daarin kom ik altijd terug op wat we eerder hebben geleerd. Ik werk met veel herhalingsmomenten om het geleerde er beter in te laten slijpen. Ten slotte moeten de video’s ook aansluiten bij de lesmethode. De leerlingen luisteren eigenlijk liever naar mijn eigen filmpjes. Ze zijn gewend aan mijn stem en aan mijn manier van uitleggen: kort en helder.”

Wat heb je nodig?

“Een computer, een printer om de QR-codes uit de draaien, een tablet of smartphone, en een gratis scan-app zoals i-nigma waarmee de leerlingen de codes kunnen scannen. Op de website QRstuff.com kun je de codes maken. Je voert daar de URL in die je wilt laten zien, en er rolt een code uit; zo simpel is het.

Je hebt vooral veel tijd nodig om de instructievideo’s te maken. Ik heb bijvoorbeeld niet echt een sociaal leven gehad tijdens de vakantie waarin ik mijn eerste zeventig filmpjes maakte. Want het maken van één filmpje kost niet zo veel tijd. Het maken van zeventig filmpjes wel. Maar het was de investering meer dan waard.

Als je niet zo veel tijd hebt om zelf filmpjes te maken, dan raad ik voor rekenen de uitlegvideo’s van Sommenfabriek.nl aan. Daarin wordt alles duidelijk uitgelegd: de hele leerlijn van rekenen komt aan bod.”

Is het voor alle leerlingen geschikt?

“Absoluut. De verschillen tussen de kinderen in mijn klas zijn enorm groot. De ene leerling heeft een IQ van 115, de ander van 60. Dat is vrij moeilijk te managen. Het mooie van de QR-codes is dat leerlingen er op hun eigen niveau mee aan de slag kunnen, in hun eigen tempo. Aan de QR-codes kun je instructiefilmpjes of opdrachten koppelen. Ik bewaar alle codes, zodat de leerlingen altijd alles opnieuw kunnen bekijken.

Ik werk met twee, soms drie instructiegroepen in de klas. Aan de ene groep geef ik zelf uitleg, de leerlingen van de andere groep krijgen elk een eigen QR-code waarmee ze een filmpje kunnen bekijken dat bij hun ontwikkeling aansluit. En de volgende dag doe ik het andersom. Zo hoeft niemand te wachten op een ander, en doe ik recht aan ieder kind.”

Wat vinden de leerlingen ervan?

“Ze vinden het verrassingselement ontzettend leuk, en kunnen er eigenlijk geen genoeg van krijgen. ‘QR-codes zijn hippe streepjescodes, maar dan met een verrassing erachter’, zei een leerling laatst tegen me. En de kinderen vinden het handig dat je met zo’n code snel op de juiste site komt: je hoeft geen URL in te typen. Dat is helemaal fijn voor dyslecten en voor leerlingen die andere problemen met lezen of schrijven hebben.

Het helpt ook om kinderen zelfstandig in de les te laten werken, die dat eerst niet konden, omdat ze op mij moesten wachten voor uitleg. Nu pakken ze een iPad, scannen ze de QR-code en krijgen ze instructie. Het zelfvertrouwen van de kinderen is dan ook aanzienlijk gegroeid. Op deze manier beleeft iedereen succes, een ervaring die zo enorm belangrijk is voor deze leerlingen.”

Wat maakt dit project bijzonder?

“Dat het gewoon werkt. Waar je ook een QR-code op plakt, de kinderen gaan meteen scannen en kijken. Het prikkelt hun leervermogen. Je kunt de codes ook gebruiken om de leerlingen zelf hun werk te laten nakijken. Sommige codes linken naar Google Docs, waar de antwoorden van hun werkbladen staan.

De halve klas hangt nu vol met QR-codes. Op de landkaart van Nederland heb ik bij Zeeland bijvoorbeeld een code geplakt die verwijst naar informatie over de watersnoodramp. En er staat hier een torso in de klas voor de lessen biologie, met codes op het hart en de longen.

Voor bijna alle rekenonderwerpen heb ik inmiddels een filmpje met een QR-code klaar. En in de vakantie heb ik gewerkt aan nieuwe codes voor spelling. Die codes deel ik uit aan de leerlingen die aan een bepaald onderwerp toe zijn of die ergens moeite mee hebben. Of ik stop ze in hun huiswerkschrift. En de codes hangen op het bord, zodat de leerlingen ze ook zelf kunnen scannen.”

Heb je nog tips?

“Ga aan de slag en probeer het uit. Kortom, ga het gewoon doen. Het kost wat tijd maar dan heb je ook wat. Als je tijd wilt besparen stem je het bijvoorbeeld af met je collega’s. De een maakt uitlegfilmpjes voor de leerlijn breuken en de ander voor het metriek stelsel.
Inmiddels hebben we binnen onze stichting een ontwikkelteam opgezet, zodat we de codes en instructiefilmpjes via een online platform kunnen delen. Ik zou het fantastisch vinden als meer leerkrachten de codes gaan gebruiken, maar ik ben in de eerste plaats juf en wil graag voor de klas blijven staan. Wel heb ik er een presentatie over gegeven bij de PO-Raad. Daar heb ik veel mensen ontmoet die nu geïnteresseerd zijn in een presentatie van mij bij hen op school. Wat een hele eer is en een uitdaging om andere mensen te enthousiasmeren om zelf met QR-codes aan de slag te gaan. Wie weet hoe groot het nog wordt.”

Wat is je drijfveer?

“Als ik zie dat leerlingen groeien en goed in hun vel zitten, dáár kom ik mijn bed voor uit. Er wordt heel vaak gedacht dat een iPad te ingewikkeld is voor kinderen in het speciaal onderwijs, maar dit project bewijst het tegendeel. Door de codes kan ik differentiëren in de klas, en daardoor recht doen aan ieder kind. Dat is natuurlijk een standaardzinnetje in het onderwijs, maar met QR-codes werkt het écht.”