8 Praatprikkels voor taalarme kinderen

Wie

Marita Teunisse (50), leerkracht groep 2 op Auris De Spreekhoorn in Breda, een speciale basisschool voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) en/of slechthorenden.

Project

Yurls (yurls.net) en Klasbord (klasbord.nl)

Hoe werkt het?

Op de Yurls staat het lesaanbod en op Klasbord staan foto’s en leuke momenten. Omdat de meeste kinderen met de bus naar school komen, heeft juf Marita nauwelijks contact met de ouders. Dit is een manier om ouders te laten zien waar hun kind mee bezig is.

Doel

De broodnodige praatprikkels bezorgen. Reguliere basisschoolkinderen vinden het al moeilijk om thuis te vertellen wat ze op school hebben gedaan, voor kinderen met TOS is het helemaal lastig om uit hun woorden te komen en te bedenken wat ze gaan zeggen. Nu kunnen ze het laten zien en dan komt het praten vanzelf.

Resultaat

Ouders zijn enorm enthousiast. Voor hen is het een manier om contact te maken met hun kind, te weten waar het mee bezig is. Ze zijn vaak uitgesproken teleurgesteld als hun kind het jaar erop in een klas komt waarin het minder intensief wordt gedaan. Niet iedere leerkracht maakt een eigen yurls of heeft daar de ambitie voor. Het kost natuurlijk ook veel tijd. Voor juf Marita is het een uit de hand gelopen hobby: “Ik vind het leuk om een hele avond te besteden aan het in elkaar zetten van een nieuwe themapagina. En het brengt zoveel op. Een kind dat zegt: ‘Maar dat kan ik al juf, dat heb ik geleerd op jouw computer.’ Zo noemen ze het: mijn computer. Zodra er een vrij moment is in de klas, kiezen ze de yurls om een boekje of een liedje op te halen.”

Wat kun je ermee?

“De yurls-pagina geeft de mogelijkheid tot ‘pre-teaching’. Het weekend voordat het nieuwe thema van start gaat, zet ik de oude themapagina op slot en de nieuwe themapagina open. Daarop staat het komende lesaanbod met foto’s, filmpjes, liedjes, extra oefeningen en digitale spelletjes die met het thema te maken hebben. Kinderen leren door herhaling, en voor kinderen met TOS is dat extra belangrijk. Niets is vanzelfsprekend bij een taalontwikkelingsstoornis, je weet nooit of de taal is aangekomen zoals bedoeld en of het blijft hangen. Door de extra visuele ondersteuning kun je steeds weer de woorden van je thema ter sprake brengen.

Kinderen met TOS kunnen taal niet goed plaatsen. Het helpt als je ze een kapstok geeft, en dat gaat het best als alle kanalen worden aangesproken: visueel, auditief en tactiel. Letters combineren we met een klankondersteunend gebaar. Als ze bijvoorbeeld letters leren, hoef je alleen maar het gebaar erbij te maken en dan zeggen ze: a. Als we het over een luchtballon hebben, verkeer in de lucht, kun je ook via foto’s en filmpjes laten zien welk verkeer je in het water hebt, en op de weg. Zo bouw je een soort digitale mindmap.“

Hoe heb je het aangepakt?

“Zes jaar geleden kreeg ik een digibord en begon ik handige links op te slaan. Zo kwam ik ook yurls tegen, waarmee je al die links en informatie overzichtelijk kunt maken. In 2010 startte ik een Juf Marita-yurls en in 2011 begon ik met het opbouwen van de kleuteryurls met daarop het lesaanbod. Vervolgens heb ik de ouders een brief gestuurd en ze uitgenodigd voor een informatieavond. Ik heb ze laten zien hoe het werkt, hoe ze de site moeten vinden en de tip meegegeven een snelkoppeling op hun bureaublad te maken, zodat je er makkelijk even naar toe klikt. Verder heb ik ook gezegd dat ze goed op moeten letten, want kinderen zijn sneller dan je denkt. Van het ene YouTube-filmpje schakel je zo over op het volgende, en die filmpjes zijn niet altijd geschikt.

Drie jaar geleden ben ik begonnen met het plaatsen van berichtjes en foto’s op Twitter over wat we die dag hadden gedaan, puur als praatprikkel voor thuis. Zodat ouders bijvoorbeeld konden zeggen: ‘Ik zag dat je vandaag met zand hebt gewerkt.’ Nadeel was dat het openbaar was, waardoor ik alleen foto’s zonder gezichten kon plaatsen. Terwijl kinderen het juist zo leuk vinden om in beeld te laten zien wat ze hebben gedaan. Klasbord is een beschermde omgeving: ik voeg ouders zelf toe. Nu maken kinderen in de klas met de iPad een foto van zichzelf en hun werk. Die plaatsen ze dan, samen met mij, op Klasbord.

Het voordeel is dat ik de kinderen meteen mediawijsheid bijbreng: wat plaats je wel en niet? In deze beveiligde omgeving kan nu veel, maar op de gewone schoolwebsite of Twitter niet. Ik ben beheerder van de schoolsite en kan zien van waar er wordt ingelogd. Dat kunnen soms vreemde adressen zijn. Ja, als je foto’s van kinderen wil, ga je naar de site van een school. Daarom proberen we op de website zoveel mogelijk foto’s af te schermen.”

Wat heb je nodig?

“Een computer of iPad, liefst een aantal per klas. Verder vind ik dat iedere klas een digibord nodig heeft, en dat is helaas lang niet op alle scholen het geval. Een digibord is een verrijking op het leerstofaanbod. Je kunt via een filmpje nog eens laten zien wat je net hebt verteld. Ook zijn er interactieve prentenboeken. Ik lees voor in de klas en achter mij op het digibord verschijnen de illustraties. Er zijn prachtige digibordlessen, je kunt heel veel online lesmateriaal vinden op internet en er is natuurlijk ook speciale software zoals Gynzy en Squla, waarmee je extra kunt oefenen.”

Is het voor alle kinderen geschikt?

“Gezien het enthousiasme wel. Er zijn heel wat leerlingen in groep 3 die toch nog regelmatig op de kleuterwebsite kijken. Omdat ze het zo leuk vinden, die liedjes.”

Hoe toets je zoiets?

“Ik zou graag zeggen dat de resultaten van de Cito’s verbeterd zijn, maar dat is niet zo. Toch zie ik dat het werkt. Het enthousiasmeert, kinderen raken weer in gesprek met hun ouders. Het zijn kinderen die vaak schade hebben opgelopen. Ze zijn gepest of durven niet meer te praten omdat ze voelen dat ze het minder goed kunnen dan anderen. Ze zijn dichtgeklapt, boos, vinden een gesprek met hun ouders moeilijk. Nu hebben ze een aanknopingspunt.”

Wat vinden de ouders ervan?

“Ik plaats zo’n twee, drie berichtjes per dag. In het begin waren ouders zo enthousiast dat ze reageerden of vragen stelden. Meestal persoonlijke vragen over hun kind. Bijvoorbeeld: ‘Speelt mijn dochter vaker met dat kindje, want dan nodigen we haar een keer uit.’ Dat soort vragen zijn niet geschikt in een grote groep, bovendien is er onder schooltijd geen tijd ze te beantwoorden. Na schooltijd beantwoord ik mail en voor de ouders die geen computer hebben, is er een heen-en-weer-schrift dat elke dag mee naar huis gaat. Bovendien hebben we drie keer per jaar uitgebreide ouderavonden waarin ouders alles kunnen vragen wat ze willen. Klasbord heeft vooral een zendfunctie.”

Wat maakt dit project opvallend?

“Mijn groep ademt ict en dat is bijzonder voor een kleuterklas. Ze kunnen bij mij ook allemaal met een muis overweg, kennen het toetsenbord en kunnen letters herkennen.”

Heb je nog tips?

“Overwin je schroom. Ict en het gebruik van sociale media lijken eng en ingewikkeld, maar je moet er gewoon mee beginnen. Bij mij op school zijn er ook collega’s die er tegenop zien, daarom hebben we met Klasbord gekozen voor een zo simpel mogelijk platform. Je moet het laagdrempelig houden, de werkdruk is al zo hoog. Ik ga nu een opleiding tot ict-coach volgen, om andere leerkrachten te helpen. Ik kom het graag uitleggen.

Ik geef les aan kleuters, maar hoe hoger je komt, hoe belangrijker het wordt de afstand tussen klas en thuis te verkleinen, en de inhoud van de klas online bij de leerling thuis te brengen. Flipping the classroom, heet dit. Het is zo verrijkend en leerzaam om thuis alvast te kunnen zien wat de stof is van de komende tijd, of eens een extra filmpje te bekijken. Daar zou iedere school gebruik van moeten maken.”

Wat is je drijfveer?

“Ik vind het mooi om te zien hoe de ontwikkeling van kinderen in een jaar tijd kan verlopen. Dat er zo’n stil, klein meisje in de klas komt dat aan het eind van het jaar een heel verhaal staat te vertellen. En dat dit dan mede komt door mijn manier van lesgeven, mét gebruik van ict. Geweldig!”